AZƏRBAYCANDA İPƏK ƏNƏNƏSİ YENİDƏN ÇİÇƏKLƏNİR

İPƏK YOLU BOYUNCA

İpəkçilik Azərbaycanda qədim bir ənənədir və yaz fəsli ipək qurdu mövsümü hesab olunur. Qax rayonunda yerləşən Otaraşvili ailəsinin uzun qapalı artırması var və onlar burda fərqli ağ sürfələrin yetişdirilməsi və bəslənməsi ilə məşğul olur. Qulluq dedikdə ipək qurdları üçün otaqda düzgün temperatur və nəmişliyin təmin edilməsi nəzərdə tutulur. Bəslənmə dedikdə isə heç də həmişə tut yarpaqları ilə bəslənmə nəzərdə tutulmur.

YIRTICILAR

İpəkqurdları əslində ipək qurdu yumurtalarının tırtıllarıdır. Bu fərqli ağ qurdlar təxminən 30 gün dayanmadan tut yarpaqları ilə qidalanırlar. Bu zaman ərzində sürfələr böyüyür və bir neçə dəfə qabıq verir. İpəkçilik sərfəli biznesdir amma bu ailə üçün ipəkçilik fəaliyyətlərini genişləndirmək üçün çətin olardı. Niyə? Çünki onlar ipək qurdları üçün kifayət qədər təzə tut yarpaqları təmin edə bilmirlər.

BARAMA MƏRHƏLƏSİ

Sonda, ipəkqurdu yaxınlığında yerləşən yarpağın üatünə qalxır və baramaları fırlanmağa başlayır. İpək sapı sürfənin tüpürcəyindən formalaşır, bu tüpürcək hava ilə təmas etdikdə qatılaşır. Proses tamamlandıqda bir barama təxminən 2 qram çəkidə olur.

NÖVBƏTİ MƏRHƏLƏLƏR

Daha sonrakı mərhələdə barama içindəki pupu öldürmək üçün qaynadılır, qurudulur və emala verilir. Bir baramanın ipək sapının uzunluğu 1.6 kilometrədək ola bilər.

TƏŞVİQ SİYASƏTİ

Azərbaycan kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan kənd əhalisini qədim ənənəni yaşadaraq ipəkçiliklə məşğul olmağa təşviq edir. İpək qurdları hələ yumurta halında Çindən gətirilir. Onlar regional mərkəzdə 10-15 gün ərzində inkubasiya edilir və pulsuz olaraq fermerlərə paylanır. Ölkənin 30 rayonu bu təsərrüfat növünə cəlb edilib, təkcə Qax rayonundan 72 təsərrüfat cəlb olunub.

ƏSRLƏRDƏN GƏLƏN QƏDİM ƏNƏNƏ

Azərbaycan ipəkçiliyi yalnız ipək qurdları və barama ilə kifayətlənmir. Baramanın ipək sapları makara üzərinə sarınır. Kəlağayı kimi tanınan milli şarf üçün istehsal olunan yüksək keyfiyyətli ipək parçaların istehsalı tam başqa bir sənaye növüdür. Bugünədək ənənəvi naxışlarla basmaq və parlaq boyalarda nəmləndirmək də daxil olmaqla istehsalın bir çox mərhələləri əllə həyata keçirilirdi. Tarixən kəlağayı Şəkidə və Basqalda kişilər, xüsusilə ağsaqallar tərəfindən hazırlanıb. Ənənəyə görə döyüş edən kişilər arasındakı kağaqayı atan bir qadın qan tökülməsini dayandıra bilər və bir qız oğlana yaylığını verərək evlilik təklifini qəbul edir.

ŞƏKİ: İPƏK TİCARƏT MƏRKƏZİ

Şəki rayonu ipək mağazaları və satış yerləri ilə maşhurdur. Bu rəngarəng mağazalardan birinə addım atmaq çox asan lakin əliboş mağazadan çıxmaq qeyri-mümkündür.